Owad o długości ciała od 10 do 13,3 mm o zabarwieniu brudnożółtym z czerwonawym odcieniem. Charakteryzują go dwa ciemne pasy na przedzie ciała, pod którą umieszczona jest głowa. Nie fruwa choć ma dobrze wykształcone skrzydła. Silnie spłaszczone ciało ułatwia mu przechodzenie przez szczeliny, bytowanie w trudno dostępnych miejscach, w szparach, pod listwami podłogowymi. Prusak bez problemu może poruszać się po gładkich i pionowym powierzchniach. Lubią ciepło i wilgoć. Im wyższa temperatura w pomieszczeniu - tym szybszy jest ich cykl rozwojowy, który wahać się może od 3 tygodni do1 roku. Samica w ciągu całego życia składa ok. 300 jaj. Jaja umieszczone są w kokonie przytwierdzonym do odwłoka samicy przez ok 2-4 tygodnie Kokon dobrze chroni jaja i znajdujące się w nim larwy przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych, w tym przed działaniem insektycydów. Prusak jest najbardziej płodnym pomiędzy wszystkimi karaluchami. Każdy kokon może zawierać około 30 jaj. Kokony noszone są przez samice do momentu wylęgu larw (około 30 dni). Rozwój od jaja do postaci dorosłej waha się od 170 dni (przy temp.22°C) do 40 dni (przy temp.30°C). Jedna zapłodniona samica po roku (3.5 pokoleń) daje 10 milionów potomstwa. Zaś po półtora roku (5 pokoleń) daje 10 miliardów potomstwa w domach prusaki będą głównie lokować się w łazienkach i kuchni tj. środowisku, gdzie jest źródło pokarmu i wilgoci. Karaczany są wszystkożerne. Poza tradycyjnymi produktami żywnościowymi, żywią się szeroko pojętą materią organiczną, wliczając w nią nawet inne osobniki.
Szkodliwość prusaków polega na zanieczyszczaniu produktów spożywczych wylinkami, odchodami, pleśniami i bakteriami co jest przyczyną psucia i gnicia produktów. Cząstki odchodów lub wylinek unoszące się z kurzem mogą być przyczyną powstawania alergii i reakcji astmatycznych u człowieka. Prusaki odgrywają istotną rolę w przenoszeniu chorób wirusowych i bakteryjnych. Przenoszą miedzy innymi czerwonkę, tyfus, cholerę, dyfteryt, tężec, gruźlicę. Są również gospodarzami pośrednimi dwunastu gatunków płazińców. Prusaki zasiedlają magazyny, kuchnie, szpitale; zakłady gastronomiczne, mieszkania, składowiska odpadów itp.
Zwalczanie przez wprowadzenie wysokich standardów sanitarnych oraz przeprowadzenie dezynsekcji przez profesjonalną firmę DDD.
Owady duże, samice około 18 - 30 mm, samce 20 - 25 mm. Ciemnobrunatne. Przedplecze jest jednobarwne, w zarysie okrągławo-trapezowate, u dorosłych długości od 5 do 7,2 mm. Samiec ma dobrze rozwinięte skrzydła dochodzące do 3/4 długości odwłoka. Pierwsza ich para jest skórzasta, o zredukowanym użyłkowaniu, zmodyfikowana w pokrywy o długości od 12 do 16,7 mm. Druga para jest błoniasta i wachlarzowato złożona pod pierwszą. U samicy skrzydła w zaniku. Karaczan wschodni nie fruwa. Dorosłe osobniki posiadają stosunkowo długie odnóża. Samica w ciągu życia formuje zawierającą 16–18 jaj ootekę (kokon), którą przez 12 godzin do 7 dni nosi ze sobą, po czym pozostawia w osłoniętym miejscu. Ooteka ma kształt prawie walcowaty, barwę czarnobrązową i mierzy od 10 do 12 mm. Jedna samica produkuje w ciągu życia 6–8 ootek w odstępach 1–2 tygodni. W temperaturze 21 °C larwy lęgną się po 81 dniach, a w 29,5 °C po 42 dniach. Pierwsze ich stadium ma jasnobrązową barwę i około 6 mm długości. W zależności od warunków larwy linieją 7–10 razy przed osiągnięciem dorosłości. W temperaturze 22 °C rozwój samców trwa 515 dni, a samic 542 dni. W 30 °C skraca się do 164 dni u samców i 282 dni u samic. Dorosłe samice dożywają 190, a samce 180 dni. Obok rozmnażania płciowego zdarza się także partenogeneza. Samice nie wytwarzają jaj poniżej 15°C, a te zamierają poniżej 0°C. Gatunek wszystkożerny. Preferuje miejsca wilgotne oraz temperaturę 20–29 °C. Zamieszkuje ludzkie siedziby, magazyny, piwnice, podziemne rury i kanały ściekowe oraz wysypiska śmieci. Karaluch wschodni jest szkodnikiem domowym. Karaczan wschodni porusza się powoli. Między pazurkami ostatniego członu stóp nie występuje u nich poduszeczka, która jest pomocna przy poruszaniu się po gładkich i pionowych powierzchniach. Dlatego szkodnik występuje w najniższych kondygnacjach budynków. Preferują temperaturę w zakresie od 20-29oC, dlatego występują najliczniej w miejscach ciepłych, a więc obok pieców, rur z ciepłą wodą, za kaloryferami w mieszkaniach, piekarniach, cukierniach, zakładach gastronomicznych, na statkach. Nie są związane z zasiedlonym pomieszczeniem i w poszukiwaniu pokarmu mogą przedostawać się z piwnic do kuchni po rurach wodociągowych lub przez nieszczelne drzwi. Larwy i dorosłe postacie karalucha wychodzą z kryjówek po 1-2 godzinach po zachodzie słońca i poszukują pożywienia. Podczas lata, karaluch wschodni przebywa również na dworze, skąd może przechodzić do sąsiednich budynków Są wszystkożerne. Żerują w odpadkach, zjadają martwe owady i inne zwierzęta, jedzą też odchody ptaków, atakują ślimaki. Chętnie zjadają przechowywane warzywa, np. buraki, marchew i ziemniaki. Zjadają i rozwijają się na resztkach pokarmowych ludzi.
Produkty, na których żerują karaluchy, zanieczyszczane są kałem podobnym do odchodów myszy oraz mają nieprzyjemny zapach pochodzący z wydzielin gruczołów skórnych. Występując licznie wydzielają bardzo przykrą woń. Karaluch wschodni jest jednak bardziej wrażliwy na brak wody w pokarmie i otoczeniu niż prusaki. Szkodliwość: Karaluchy niszczą i zanieczyszczają żywność, mogą przenosić niebezpieczne choroby wirusowe i bakteryjne na powierzchni ciała lub poprzez odchody. Są także nosicielami pasożytów jelitowych: glist, owsików i tasiemców. W Polsce występują dość rzadko
Zwalczanie: przez likwidację wszelkich zanieczyszczeń stanowiących dla nich źródło pożywienia oraz wykonanie dezynsekcji przez profesjonalną firmę DDD.
Gatunek synantropijny z rzędu karaczanów, rodziny karaczanowatych, wbrew swojej nazwie wywodzący się z Azji południowo-wschodniej, skąd za pośrednictwem człowieka przedostał się na cały świat, z wyjątkiem rejonów polarnych. W Polsce jest gatunkiem rzadkim. Przybyszka osiąga w porównaniu z innymi karaczanowatymi duże rozmiary: długość jej ciała dochodzi od 3 do nawet 5 cm. Jej zakryte długimi skrzydłami ciało jest brązowe, czasami wręcz czerwone, czułki natomiast wyjątkowo długie. W przeciwieństwie do prusaków, potrafi latać.
Zwalczanie: przeprowadzenie dezynsekcji przez profesjonalną firmę DDD.
Długość ciała dochodzi do 9 mm, zaś rozpiętość skrzydeł waha się w granicach 12 -16 mm. Pierwsza para skrzydeł zabarwiona jest jednolicie na połyskujący żółto-złocisty kolor, druga para jest szarawo-żółta i nieco jaśniejsza od pierwszej. Samice latają niechętnie. Zwykle przemieszczają się wykonując krótkie skoki machając przy tym skrzydłami. Samica może złożyć nawet 220 jaj. Po około 12 dniach legną się larwy. Żerowanie rozpoczyna się budową domku z przędzy, przytwierdzonego do podłoża. Dojrzała larwa opuszcza domek i przechodzi w inne miejsce, gdzie buduje kokon przeplatany cząstkami materiału. Po 15 -45 dniach z poczwarki wychodzi motyl, który zaczyna szukać osobnika płci przeciwnej. Szkody wyrządzają larwy mola ubraniowego odżywiają się wełną, bawełną, futrem, jedwabiem, a także mąką, korkiem, słomą.
Zwalczanie polega na tępieniu motyli oraz likwidowaniu poczwarek, larw i jaj. W tym celu stosuje się środki chemiczne i pułapki dostępne na rynku lub można skorzystać z pomocy specjalisty ds. zwalczania szkodników.
Osiąga 1-1,4 cm długości ciała i 2,5 cm rozpiętości skrzydeł. Ma białawe skrzydła z ciemnym deseniem, tylna para skrzydeł jest szarawa. Motyle nie pobierają pokarmu i są aktywne tylko w nocy. W ciągu dnia siedzą nieruchomo na ścianach lub opakowaniach. Samica składa do 420 jaj. Średnio około 200. Gąsienice barwy białej lub szarożółtej po wylęgu poszukują pokarmu a w czasie żerowania łącza pokarm przędzą. Szkodnik magazynów zbożowych, spożywczych oraz szafek kuchennych. Niszczą magazynowy suchy pokarm (mąkę, kaszę, płatki, ziarna zbóż, orzechy, migdały, pieczywo), Larwy sprawnie poruszają się po płaskich powierzchniach takich jak pionowe ściany czy sufity.
Zwalczanie: Wytępienie tych szkodników wymaga pozbycia się wszelkiej zainfekowanej żywności oraz przeprowadzenia dezynsekcji przez specjalistyczną firmę DDD.
Szkodnik domowy (magazynowy) potocznie: mól spożywczy lub mól kuchenny. Motyl nocny z rodziny omacnicowatych. Żeruje zwłaszcza na suchych pokarmach takich, jak: cukier, kasze, mąka i otręby. Skrzydła o rozpiętości 14–18 mm, przednie w nasadowej części żółtawe, pozostała część jest brunatnoczerwona z szaroniebieskimi, poprzecznymi paskami lub ciemnoczerwona, tylne szaroniebieskie, przeświecające. Jaja białe, okrągłe, o wymiarach 0,6×0,4 mm. Głowa gąsienic brązowa, ciało białe, w miarę rozwoju nabiera barwy czerwonej, zielonej, pomarańczowej, w zależności od spożywanego pokarmu. Poczwarka brązowa o długości 7 mm, w mocnym oprzędzie. Motyl aktywny nocą, żyje w temperaturze pokojowej około 14 dni, nie pobiera pokarmu. Jaja (od 40 do 400, średnio 170) składane pojedynczo, w łańcuchach lub w grupkach na produkty sypkie. Gąsienice wykluwają się w temperaturze pokojowej po około 8–10 dniach, żerują w produktach spożywczych w oprzędach z lepkiej nici, która zbiera produkty sypkie w bryły. Okres larwalny obejmujący 5 stadiów i w zależności od warunków trwa od 13 do 288 dni. Gąsienice potrafią przegryźć opakowanie z folii polietylenowej o grubości 0,7 mm. W optymalnych warunkach okres żerowania gąsienic trwa 3 tygodnie. W niesprzyjających warunkach mogą zapaść w diapauzę. Przepoczwarczenie następuje w trudno dostępnych miejscach (szpary, zgięcia opakowań). Poczwarki trwają 11–13 dni. Gatunek stosunkowo wytrzymały na niskie temperatury, umie przetrwać w nieogrzewanych pomieszczeniach. Spotykana głównie w zakładach produkujących artykuły spożywcze (młyny, piekarnie, magazyny, sklepy) oraz w mieszkaniach. Żeruje na ziarnach zbóż i jego przetworach, wyrobach cukierniczych, nasionach roślin, ziołach, czekoladzie, paszach, orzechach, suszonych warzywach i owocach. Produkty, na których żeruje, zanieczyszcza odchodami, przędzą i martwymi owadami.
Zwalczanie – przeprowadzenie dezynsekcji środkami chemicznymi przez specjalistyczną firmę DDD. Zanieczyszczone produkty sypkie należy zniszczyć lub przeznaczyć na karmę dla ptaków.
Bardzo mała, około 2,2 – 2,6 mm długości. Brązowo-ruda. Oglądany pod powiększeniem, posiada charakterystyczne czułki zakończone trójczłonowa buławką. Mrówki te prowadzą społeczny tryb życia. W gniazdach liczących niekiedy kilkanaście tysięcy sztuk, poza najliczniejszymi robotnicami, znajdują się samice i samice. Liczba samic waha się od kilku do kilkudziesięciu. Jedna samica składa w ciągu życia około 4000 jaj. Rozwój młodego pokolenia do momentu dojrzałości trwa około 1,5 miesiąca.
Mrówki faraona występują tylko w pomieszczeniach dobrze ogrzanych: często pod kafelkami i płytkami PCV, w szczelinach ścian i listew podłogowych, pod boazerią, w łazienkach, agregatach lodówek. Preferuje miejsca z dużą koncentracją bakterii. Ich szkodliwość polega na tym, iż mogą rozprzestrzeniać lekooporne szczepy bakterii chorobotwórczych: Pseudomonas, Salmonella, Staphylococcus, Klebsiella, Clostridium spp . W szpitalach zjadają ślinę chorych i ich wydzieliny skórne. Drobne robotnice wciskają się pod opatrunki gipsowe, wchodzą do aparatów do transfuzji krwi, do dializy nerek i innych aparatów medycznych, a także do niezabezpieczonych kultur bakteryjnych. Mrówki faraona boleśnie gryzą i mogą wywoływać u osób wrażliwych objawy alergiczne. W sklepach spożywczych, cukierniach i piekarniach, mieszkaniach dostają się do żywności zanieczyszczając ją. Zwalczanie: w celu likwidacji mrówek faraona w kuchni i jadalni należy dokładnie sprzątać resztki żywności po posiłkach. Należy uniemożliwiać mrówkom dostęp do pokarmu i wody. Żywność należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pojemnikach lub w trwałych opakowaniach. Chemiczne zwalczanie tych drobnych mrówek w pomieszczeniach ludzkich nie jest łatwe z powodu ich szczególnego sposobu gniazdowania i ukrytego trybu życia. Gniazda mrówek faraona są mniejsze niż innych mrówek, a otwór wejściowy do nich jest mały, nie zawsze dostrzegalny i trudno dostępny dla stosowanych insektycydów. Nieumiejętne zastosowanie środków owadobójczych może spowodować podziały kolonii, a tym samym problem może się zwiększyć. Najskuteczniejsza metoda zwalczania mrówek faraona polega na wykładaniu zatrutych przynęt o powolnym działaniu owadobójczym.
Rybik cukrowy – Ciało około 7 – 11 mm długości. Srebrzysto - szare. Na głowie znajdują się długie wysunięte ku przodowi czułki, a na odwłoku 3 prawie jednakowej długości szczeciny. Samice rybików codziennie składają po kilka jaj, a larwy osiągają dojrzałość po kilku latach i w odróżnieniu od większości owadów nie przepoczwarzają się. Rybiki często linieją, nawet 50 razy w ciągu życia. Owady żerują na produktach spożywczych takich jak mąka, kasza, cukier. Są również szkodnikami materiałów - wełny, jedwabiu sztucznego. Mogą również uszkadzać księgozbiory. Rybiki spotyka się w miejscach wilgotnych i ciepłych, w pomieszczeniach mieszkalnych w kuchniach i łazienkach. Poza tym w magazynach żywnościowych, materiałów tekstylnych, skór, papieru i bibliotekach.
Zwalczanie: przez osuszanie pomieszczeń w których przebywają szkodniki, usuwanie grzybów z wilgotnych słabo wentylowanych pomieszczeniach, dbałość o higienę pomieszczeń kuchennych i łazienek. Likwidację szkodnika można przeprowadzić we własnym zakresie wykorzystując pułapki na rybiki dostępne na rynku lub zlecić przeprowadzenie profesjonalnej dezynsekcji specjaliście zwalczania szkodników.
Mącznik młynarek jest chrząszczem z rodziny czarnouchowatych. Jest dosyć dużym owadem, osiąga długość od 15mm do 25mm. Ubarwienie ma ciemnobrunatne, przy czym spodnia część jest nieco jaśniejsza.
Mączniki młynarki bardzo dobrze latają (przemieszczają się po zapadnięciu zmroku) i w związku z tym łatwo się rozprzestrzeniają. Spotkać je w młynach, spichrzach, piekarniach i mieszkaniach.
Samice składają jaja do mąki i innych produktów zbożowych lub do szpar między deskami szaf czy półek. Larwa rozwija się bardzo powoli (pełny cykl rozwojowy trwa około roku). Początkowo biała, potem jasnożółta i jasnobrązowa - w ciągu kilku miesięcy rozwoju osiąga długość do 30 mm. Jest walcowata, błyszcząca, o twardym oskórku i z wyglądu przypomina drutowce. Larwy mączniaka są bardzo odporne na mróz a także na brak pokarmu (potrafią przeżyć nawet 9 miesięcy bez jedzenia). Wody praktycznie nie potrzebują wcale.
Zimujące larwy przepoczwarczają się wiosną, a w czerwcu pojawiają się pierwsze dorosłe owady. W ciągu roku rozwija się tylko jedno pokolenie.
Szkodnikami są zarówno gąsienice, jak i dorosłe owady odżywiające się nie tylko produktami zbożowymi, ale także mączkami pochodzenia zwierzęcego, suszonymi rybami i mięsem, ziołami i innymi produktami roślinnymi. Są owadami wszystkożernymi, choć najczęściej spotyka się je w magazynach zbożowych i młynach.
Wołek zbożowy to niewielki chrząszcz o ciele długości od 2 do 5 mm. Jest łatwy do rozpoznania po charakterystycznej głowie wydłużonej w ryjek, który zakończony jest silnym, gryzącym aparatem gębowym. Ryjek w przekroju jest okrągły. Po obydwu bokach głowy u jej podstawy znajdują się oczy i kolankowato zgięte 8-segmentowe czułki. Ciało chrząszcza jest wysmukłe i pokryte rzadkimi, żółtymi włoskami. Jego kolor jest zmienny i zależy od wieku. Bezpośrednio po wyjściu z ziarniaków chrząszcze są koloru jasnobrązowego, w miarę upływu czasu stopniowo ciemnieją nabierając barwy czarnej. Ciało pokrywa lśniący, chitynowy pancerz. Przedplecze jest wydłużone i pokryte drobnymi, podłużnymi dołkami. Na pokrywach dołki przechodzą w regularne, głębokie rowki. Chrząszcze wołka zbożowego mają zrośnięte pokrywy, nie mają drugiej, błoniastej pary skrzydeł, która w toku ewolucji zanikła i nie latają. Mają długie i silne odnóża o czteroczłonowych stopach. Mogą pokonywać duże odległości np. W poszukiwaniu pokarmu.
U chrząszczy wołka zbożowego występuje dymorfizm płciowy. Samice są nieco większe od samców, mają dłuższy, cieńszy i bardziej wygięty ryjek. Na przekroju bocznym zakończenie odwłoka samic jest prawie prostopadłe do ciała, a samców zgięte ku dołowi.
Dorosłe samce wydzielają feromon agregacyjny, dzięki któremu inne osobniki tego gatunku skupiają się w określonym miejscu (sygnał: pokarm, przywabianie samic). Zwiększa się w ten sposób prawdopodobieństwo łączenia się osobników w pary i wydania kolejnego pokolenia.
Wołek zbożowy charakteryzuje się bardzo dużą płodnością. W sprzyjających warunkach szybko się rozwija dając wiele pokoleń potomnych, co w krótkim czasie doprowadzić może do całkowitego zniszczenia przechowywanego ziarna. Straty spowodowane żerowaniem wołka zbożowego szacowane są od 2 do 5% w krajach rozwiniętych. W skrajnych przypadkach osiągają nawet kilkadziesiąt procent.
Powoduje ukryte zasiedlenie ziarna
Cały rozwój szkodnika od jaja do chrząszcza przebiega wewnątrz ziarniaków praktycznie bez wyraźnych oznak jego obecności. Jest to tzw. ukryte zasiedlenie ziarna, trudne do wykrycia. Samica wołka zbożowego składa średnio około 150 jaj (maksymalnie 300). Mlecznobiałe jaja składane są pojedynczo do wygryzionego w ziarniaku kanału, który zalepiany jest następnie lepką, szybkoschnącą substancją wydzielaną z pokładełka samicy. Jest to tzw. "koreczek", niewidoczny gołym okiem. Chroni on jajo przed wypadnięciem z kanału, uszkodzeniami i wyschnięciem. Można go stwierdzić dopiero po zastosowaniu np. jednej z metod wykrywania opartej na barwieniu ziarna. Składanie jaj odbywa się w temperaturze od 11 do 34°C, a optymalne warunki do rozwoju szkodnika to temperatura 26°C, wilgotność względna powietrza 70% i wilgotność ziarna około 14%. Przy dużej liczebności chrząszczy ziarniaki mogą zawierać więcej jaj (nawet do 5), ale złożonych przez różne samice. W pojedynczym ziarniaku do postaci chrząszcza rozwija się zwykle tylko jeden osobnik. Wyjątkowo mogą rozwinąć się 2 chrząszcze, jeżeli tylko rozwijają się równolegle i ilość składników pokarmowych jest dla nich wystarczająca.
W ziarniaku z jaja wylega się beznoga, biała larwa z brązową głową. Ma łukowato zgięte ciało, silnie pomarszczone i dorasta do 2,5 mm długości. Cztery środkowe segmenty jej ciała podzielone są na 3 płaty. Przechodzi 4 linienia. Ostatnie stadium larwalne przygotowuje komorę lęgową dla przedpoczwarki, która przekształca się w poczwarkę, a ta w owada dorosłego. Chrząszcz po przepoczwarczeniu pozostaje w ziarniaku kilka dni, po czym wygryza otwór i wychodzi na zewnątrz. Po kilku dniach intensywnego żerowania chrząszcze kopulują, po czym samice zaczynają składać jaja.
Szybkość rozwoju zależy od temperatury
Długość rozwoju jednego pokolenia szkodnika od jaja do wyjścia z ziarniaków chrząszczy w optymalnych warunkach trwa od 28 do 43 dni, a w niższej temperaturze od 150 do 200 dni. Larwy nie rozwijają się w temperaturze poniżej 15°C i w ziarnie o wilgotności poniżej 12%. Chrząszcze wołka zbożowego żyją około 150 dni, a w szczególnych przypadkach nawet ponad 2 lata. W ciągu roku w magazynach nie ogrzewanych rozwijają się zwykle dwa pokolenia szkodnika, w latach cieplejszych 3-4, a w magazynach ogrzewanych nawet 10 i więcej.
Wszystkie stadia rozwojowe wołka zbożowego są odporne na działanie niskiej temperatury. W temperaturze poniżej 0°C zamierają dopiero po 3-9 miesiącach. Temperatury powyżej 34°C oddziaływują szkodliwie na rozwój szkodnika. Chrząszcze wołka zbożowego są aktywne w temperaturze od 5 do 34°C.
Chrząszcze są odporne na brak pokarmu i bez niego w obniżonej temperaturze mogą przeżyć ponad miesiąc. Unikają też ziarna o wilgotności poniżej 8%.
W miejscach licznego występowania wołka zbożowego następuje wzrost wilgotności i temperatury ziarna. Przy dużym zagęszczeniu szkodnika wilgotność może wzrosnąć nawet o kilkanaście procent. W ten sposób powstają gorące miejsca tzw. hot spots, w których temperatura może dochodzić nawet do 40°C. Prowadzi to do tzw. samozagrzewania ziarna.
Żeruje na wielu produktach
Wołek zbożowy żeruje na ziarnie zbóż (preferuje pszenicę) i niektórych produktach jego przemiału o wysokiej zawartości skrobi, jak np. grubo mielone kasze, makaron i pieczywo. Żeruje również na suszonych i świeżych owocach, żołędziach jeżeli mają one uszkodzoną łupinę, na nasionach słonecznika i karmie dla ptaków. Chrząszcze żerują zarówno na całych ziarniakach jak i uszkodzonych. Otarcie lub uszkodzenie łupiny nasiennej ułatwia im żerowanie. Chrząszcze żerują także w produktach rozdrobnionych. Dla larw wołka nie są one odpowiednim pokarmem i miejscem rozwoju.
Szkody są znaczne
Szkodnik ten unika światła i kryje się w głębszych warstwach zmagazynowanego ziarna. Dorosłe chrząszcze chronią się w szczelinach i pęknięciach podłóg, ścian i elementów konstrukcyjnych magazynu. W zasiedlonym ziarnie chrząszcze wołka zbożowego występują nierównomiernie w wielu miejscach pryzmy, na co wpływ ma m.in. wilgotność ziarna. W przypadku dużego zagęszczenia populacji lub po przesuszeniu ziarna chrząszcze wychodzą na powierzchnię pryzmy, podłogę i ściany. Chrząszcze dobrze wyczuwają wilgotne ziarno, chętnie do niego przechodzą i w krótkim czasie opanowują. Z tego powodu nie wolno magazynować świeżo zebranego i niedosuszonego ziarna. Zasiedlenie wolnego od szkodnika ziarna następuje przede wszystkim w drodze transportu materiału zanieczyszczonego szkodnikiem z magazynu, w którym on występuje, a także przez zanieczyszczone opakowania (worki, skrzynie), palety, środki transportu, maszyny rolnicze, czy ubrania pracowników.
Szkody wyrządzają zarówno chrząszcze jak i larwy szkodnika. Dorosłe chrząszcze żerując na ziarniakach wygryzają w nich głębokie otworki o okrągłym przekroju i regularnym kształcie, średnicy około 1 mm. Rozwijające się larwy zjadają większą część wnętrza ziarniaka. Po zakończeniu rozwoju wychodzące z ziarniaków młode chrząszcze wygryzają w łupinie nasiennej duże otworki o nieregularnym kształcie. Uszkodzenia ziarniaków spowodowane żerowaniem chrząszczy i larw wołka zbożowego wpływają negatywnie na kiełkowanie ziarna i wzrost roślin, które są słabo wybarwione, gorzej się krzewią, a nawet obumierają. W skrajnych przypadkach zdolność kiełkowania ziarniaków spada do zera.
Jeden chrząszcz wołka zbożowego zjada około 0,7 mg ziarna dziennie i wytwarza około 0,13 mg pyłu. Pył wysypuje się także z ziarniaków opuszczonych przez dorosłe chrząszcze. Zanieczyszcza on ziarno, zatyka wolne przestrzenie międzyziarnowe i utrudnia oddychanie ziarna, a zawarte w nim związki tłuszczowe rozkładają się powodując szybkie jego psucie.
Żerowanie chrząszczy wołka zbożowego powoduje obniżenie zawartości skrobi i suchej masy w ziarniakach. Wzrasta zawartość tłuszczu ogólnego, co powoduje pogorszenie się parametrów jakościowych ziarna. Wyższa zawartość substancji tłuszczowych wpływa niekorzystnie na jakość mąki, a co za tym idzie wypiek ciasta. W trakcie przerobu ziarna nie ma żadnej możliwości usunięcia larw szkodnika z wnętrza ziarniaków. Prowadzi to do trwałych zanieczyszczeń produktów przemiału zbóż obniżających ich jakość i stwarzających potencjalne zagrożenie dla odbiorcy końcowego.
Wołek zbożowy może oddziaływać silnie alergogennie na ludzi. Analiza wyciągu z ciał tego szkodnika wykazała 6 różnych alergenów. Objawem klinicznym uczulenia na alergeny wołka zbożowego jest tzw. nadwrażliwość płucna (alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych). Stanowi ona szczególne zagrożenie dla piekarzy i pracowników magazynów zbożowych.
Częste spożywanie produktów przemiału ziarna z pozostałościami po wołku zbożowym zawierających chitynę z pancerzy chrząszczy może być przyczyną różnych stanów zapalnych i zaburzeń jelitowych.
O szkodliwości wołka zbożowego może świadczyć fakt, iż jeszcze w latach 70. XX wieku znajdował się na krajowej liście szkodników kwarantannowych.
Potrzebujesz pomocy w walce ze szkodnikami?
PRO-WET Arkadiusz Przybylski
e-mail: info@prowet.eu